مفهوم شناسی انقلاب
انقلاب در لغوی: برگشتن از حالی به حالی ودگرگون شدن وتغییر وتحول است . انقلاب از ریشه ی لاتین rerolution به معنای حرکت دورانی ومنظم ستارگان می باشد . 1
انقلاب در اصطلاح: انقلاب در جامعه شناختی ، جامعیت بیشتری دارد، زیرا در این صورت به اصلی ترین ویژگی های انقلاب که دارای ماهیتی اجتماعی هستند اشاره می کند .در این باره می توان به تعریف ساموئل اشاره نمود که انقلاب یک دگرگونی سریع ، بنیادین وخشونت آمیز داخلی در در ارزش ها واسطوره های مسلط جامعه ، نهادهای سیاسی ، ساختار های اجتماعی ، فعالیت های حکومتی وسیاست های آن است . 2

مفهوم انقلاب اسلامی
اسلام انقلاب است در درون وانقلابی است در بیرون ، اسلام دین وتوحید وپرستش خدا یگانه است ، دین یگانه شناسی ودین یگانه پرستی، دین یگانه شدن فرد با اجتماع واجتماع با فرد است .اسلام همیشه توحید را با نفی ابتدایی شرک خواستار است یعنی با نفی غیر خدا . 3

مفهوم انقلاب ، اصلاح و کودتا
تغییراتی که در جامعه صورت می گیرد چندین صورت دارد :شهید مطهری درباره ی مفهوم اصلاح براین باور است که اگر تغییر ودگرگونی که در اجتماع صورت می گیرد جزیی باشد وساخت اصلی نظام سیاسی حاکم متحول نکند اصلاح نامیده می شود ولذا مصلح هم فردی است که ساخت جامعه را دگرگون نمی کند اما به وضع جامعه بهبود می بخشد .
کودتا یک اقلیت مسلح ومجهز به نیرو ودر مقابل اقلیت دیگری که حاکم بر اکثریت جامعه است قیام می کند ووضع موجود را متحول می کند وخود جای گروه قبلی قرار می گیرند آن چه اهمیت دارد این است که در کودتا اکثریت مردم از حساب خارج هستند ودر فعل وانفعالاتی نقشی ندارند . 4
استاد شهید مطهری اذعان دارد بیشتر تحولاتی که در کشورهای جهان رخ داده یا کودتا بوده ویا اصلاح وی تعداد انقلاب های دنیا را اندک می داند وانقلاب ایران را یک انقلاب واقعی که ماهیت انقلابی اش خیلی بیشتر از انقلاب فرانسه وانقلاب اکتبر روسیه است معرفی می کند چرا که در انقلاب اسلامی ایران مردمی با دست خالی وفقط با روحیه انقلابی علیه یک رژیم قیام کردند ودر قیام خود موفق شدند واز انقلاب صدر اسلام را به عنوان نظیری برای انقلاب اسلامی مردم ایران ذکر می کند . 5

ویژگی های انقلاب اسلامی
1.رهبر انقلاب ، مرجع تقلید : با سواد ترین ، با تقوا ترین ، خوش سابقه ترین و… رهبر از بین اینها انتخاب می شود .رهبر مرجعی که فقیه عادل وبی هوس باشد .
در سوره مائده آمده است : (ما تورات را نازل کردیم در حالی که در آن هدایت ونور بود وپیامبران وعلما ودانشمندان به این کتاب که به آن ها سپرده شده حکم می کردند .
2.رجوع به آرای مردم : «وامرهم شوری بینهم » 6
مشورت با مردم قبل از انقلاب وجود نداشت اما به لطف خداوند در این سی وهشت سال مردم به پای صندوق رای آمده اند .این انقلاب با حضور همه مردم واز همه اقشار شکل گرفت .
3.تحول در جوانان :جوانان با انقلاب کردن دارای روحیه جهادی شدند و از آن خموشی و بی بند و باری به ایثار جان و معنا کردن کلمه شهادت پرداختند . 7

عوامل پیروزی انقلاب از دیدگاه امام خمینی (ره )
1.الهی بودن قیام
یکی از مهم ترین عوامل پیروزی انقلاب اسلامی را ، قیام به خاطر خدا وبه دست آوردن رضای حق تعالی می دانست واین عامل مهم را از همان آغاز نهضت خویش در مناسبت های مختلف ابراز می نمود .
آن بزرگوار گام نخستین مبارزه اش را در سال اول نهضت با این آیه شریفه آغاز کرد .
« قل انما اعظکم بواخذه ان تقوموا لله» 8
«بگو من فقط به شما یک اندرز می دهم که دو دو وبه تنهایی برای خدا بپاخیزید .»
امام خمینی «ره» همیشه تاکید بر الهی بودن انگیزه داشتند و هرگز نیت خود را با انگیزه های هوا وهوس ، نام وشهرت خود نمایی ، لذت های دنیایی دنیایی ورسیدن به مال ومنال آلوده نکرد .
امام در راستای اخلاق وبندگی برای عبادت هایش نیز اهمیت ویژه ای قائل بود .
2.وجود مقدس امام زمان (ع)
یکی دیگر از عوامل پیروزی را وجود مقدس امام زمان (ع) وتوجه ویاری آن حضرت می دانست ومی فرمود :
«این پیروزی ها مرهون عنایات غیبی خداوند متعال وپشتیبانی بقیه الله وادعیه خالصه صاحب نفسان وبزرگان است .»
3.مردمی بودن رهبر انقلاب
امام خمینی (ره) راز توفیق خود وپیروزی انقلاب را در ارتباط با مردم وعلاقه به آنان یافته بود .به همین جهت امام در هر فرصتی به خدمت گزاری مردم تاکید کرده ودر مورد قصور از آن هشدار می داده. رهبر معظم انقلاب در مورد این خصوصیت حضرت امام می گوید :
«آن اراده نیرومندی که کوههای عظیم در مقابل او به حساب نمی آمدند همواره در برابر فداکاری ها ، شجاعت واحساسات پاک مردم سر تعظیم فرود می آورد .آن روح بزرگ وکوه ستیز به دفعات در برابر عظمت مردم تکان می خورد ومی لرزید . 9
4.ستم ستیزی و فساد گریزی
مبارزه با ظلم با ظلم وستم از انگیزه های بسیار قوی در پیروزی ملت ایران به حساب می آید .ملت مسلمان ایران با الهام از آیه شریفه که می فرماید:
« وکسانی که ستم کرده اند متمایل نشوید که آتش دوزخ به شما می رسد ودر برابر خدا برای شما دوستانی نخواهد بود وسرانجام یاری نخواهد شد .» 10
رهبر مبارز وخستگی ناپذیر انقلاب همواره بر این هدف تاکید کرده اند ومی فرمایند :«تکلیف ما این است که در مقابل ظلم ها بایستیم با ظلم ها مبارزه کنیم معارضه کنیم ، اگر توانستیم آنها را عقب برانیم که بهتر واگر نتوانستیم به تکلیف خودمان عمل کرده ایم .» 11
5.اراده واستقامت ملت ایران
قران کریم شجاعت وصلابتدر راه احیای حق وامر به معروف ونهی از منکر را یکی از مهم ترین ویژگی های مومنین می شمارد وبا اشاره به اراده فولادین آنان در راه حق می فرماید :
«آنان در راه خدا جهاد وتلاش می کند واز ملامت ونکوهش ملامتگران ذره ای باک ندارند .»
امام خمینی (ره) شجاعت واستقامت ملت را تحسین کره ومی فذمود :«سربلند باد ملتی که با فداکاری خود قدم در راه پیروزی حق برداشت وسدهای مانع از آن را یکی پس از دیگری شکست داد.پیروز باد راد مردانی که با خون خود عزت بر باد رفته را باز گرفت وعظمت پایمال شده به دست سلاطین ستمگر باز یافت ! من وقتی مطالعه روحیه مردان وزنان جوان از دست داده را می کنم که شجاعانه در مقابل مصائب ایستادگی کرده ومی کنند برای خود احساس شرمندگی می کنم .»12
6.امداد های غیبی
زمانی که شعاع حرکت اسلامی ملت ایران سراسر جهان را فرا گرفت ، استکبار جهانی برای مقابله جدی با این حرکت شتابنده وانقلابی که تمام منافعش را در معرض خطر قرار داده است با تمام قوا ، به مقابله ومبارزه برخاست وبا انواع نقشه ها وتوطئه ها سعی کرد تا از پیروزی آن جلوگیری کند .اما همان گونه که خداوند وعده داده بود :«نیرنگ های بد واندیشه های زشت تنها دامان صاحبشان را می گیرد .»
به یمن امدادهای غیبی والطاف الهی ، همه توطئه ها ونقشه ها ی شیاطین شرق وغرب به خودشان برگشت ونقش بر آب شد وانقلاب اسلامی به پیروزی رسید.13

شاخصه های انقلاب از دیدگاه امام خمینی (ره )
امام خمینی ره در اولین سخنرانی بعد از ورود به ایران در بهشت زهرا در سال 57در سخنانی فرمود ند :
« ملت ما یک مطلبش این بود که این سلطنت پهلوی از اول که پایه گذاری شد ، برخلاف قوانین بود .»
شاید بتوان این جمله را نقطه آغازین بیان ویژگی های انقلاب گری نامید تا برخی نا هالان انقلابی بودن را مصادره به مطلوب نکنند .این بیانات نشان دهنده این است که افراد نباید به بهانه انقلابی بودن قوانین کشور را زیر سوال ببرند .هرکاری می خواهند انجام دهند ودر نهایت با همان سنگ محک شوند .
همچنین بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی در دیدار با جمعی از پاسداران انقلاب اسلامی در باب اهمیت وحدت کلمه می فرماید :
برادران من از یاد نبرید این رمز پیروزی را این وحدت کلمه که در تمام اقشار ایران پیدا شد معجزه بود وکسی نمی تواند این را ایجاد کند .» 14
یکی از مهم ترین ویژگی های یک فرد انقلابی را می توان داشتن روحیه استقلال طلبی ونداشتن وابستگی به قدرت های خارجی دانست موضوعی که در مصاحبه امام با خبرگزاری رویترز در سال 57در نوفل شاتو به خوبی مشهود است که ایشان می فرمایند:
«شاه استقلال سیاسی ؛ نظامی ، فرهنگی واقتصادی مارا از بین برده است وایران را در همه ابعاد وابسته به غرب وشرق کرده است .» 15

شاخصه های انقلاب گری از منظر مقام معظم رهبری
1.پایبندی به مبانی وارزش های اساسی اسلام وانقلاب
اعتقاد به اسلام ناب در مقابل اسلام امریکایی ، اصلی ترین نکته این شاخص است .اسلام آمریکایی دوشاخه (اسلام متحجر ) و (اسلام سکولار ) دارد که استکبار از هر دو شاخه حمایت می کند .
2.هدف گیری مستمرا آرمانها وهمت بلند برای رسیدن به آن ها
بعضی سعی می کنند جامعه وجوان های ما را دچار ناامیدی کنند بگویند آقا فایده نداردنمی شود نمی رسیم .
بدین معنا ست که در هیچ وضعی نباید از پیگیری اهداف بزرگ انقلاب ومردم منصرف شد یا به وضع موجود رضایت داد.تنبلی ، محافظه کاری وناامیدی نقطه مقابل این شاخص بوده وراه پیشرفت تمام شدنی است وباید با انقلابی گری مدام در مسیر حرکت کرد .
3.پایبندی به استقلال همه جانبه کشور
پایبندی به استقلال در سه بعد سیاسی ، فرهنگی واقتصادی قابل تبین است .
معنای حقیقی استقلال سیاسی این است که غریب شیو های مختلف دشمن نخوریم ودر موقعیتی ، مراقب استقلال داخلی در جهان باشیم .
استقلال فرهنگی از همه مهم تر زندگی اسلامی ایران را انتخاب بکنیم .
استقلال اقتصادی هضم نشدن در هاضمه ی اقتصاد جامعه جهانی است .
4.حساسیت در برابر دشمن ونقشه دشمن وعدم تبعیت از آن
باید دشمن را شناخت ، نقشه های او را فهمید از تبعیت دشمن سرباز زد این شاخص چهارم ، این عموم تبعیت را قران جهاد کبیر نام نهاده است .
5.تقوای دینی وسیاسی
اینکه ، عرض کردیم که باید به آرمان ها پایبند بود .اسلام این ها را از ما خواسته است یک تکلیف دینی است ورعایت آن تقوای دینی است تقوای سیاسی هم همواره همین است تقوای سیاسی یعنی انسان را لغزش گاه هایی که دشمن می تواند از آن استفاده بکند پرهیز بکند . 16

آفات انقلاب از دیدگاه شهید مطهری
1.نا تمام ماندن نهضت
یکی از آفات مهم نهضت ها را عدم تحقق اهداف وآرمان هایی نهایی آن ها ذکر می کند واین مشکل را ناشی از نقض ورهبری می داند .او می گوید که در صد سال اخیر نهضت هایی را که را ککه روحانیت آن ها رهبری کرده دارای یک نقیضه بوده اند وآن این است که تا مرحله پیروزی پیش رفته اند ولی پس از آن راه خود را ادامه نداده اند .لذا استاد نگران وقوع چنین مشکلی برای نهضت اسلامی مردم ایران است .
2.نفوذ اندیشه های بیگانه
هنگامی که یک نهضت اوج می گیرد ودشمن مشاهده می نماید که توان مقابله ومهار آن را ندارد سعی کند تا روح مکتب را تغییر دهد وجهت آن را در مورد انقلاب اسلامی ایران که در کنار خود جریان ها ومکاتب گوناگون مارکیستی وماتریالیستی را که بعضا با مارک اسلامی هم عرضه می شوند مشاهده می نماید را بسیار زیاد می داند ونسبت به آنان هشدار می دهد .
3.رخنه فرصت طلبان
افراد فرصت طلب ودشمنان دوست نما در هنگامی که اوج گیری نهضت ها معمولا با کم رنگ کردن خود با توده مردم در صد دستیابی به اهداف خود هستند که همانا انحراف نهضت از مسیر اصلی خود است .استاد مطهری با بهره گیری از تجربه مشروطیت ، غفلت رهبران نهضت وپیروان آنان را عامل رخنه فرصت طلبان میداند وبه رهبران انقلاب توصیه می کند که در تمام مراحل انقلاب هشیارانه به راه خود ادامه دهند . 17

پی نوشت ها:
1.singim.bl0gfa.com.post183
2.پایگاه جامع شهید مطهری ، ص360
3 .همان ، همانجا
4. مرتضی مطهری ، پیرامون انقلاب اسلامی ، چاپ 9، ص29
5. مرتضی مطهری ، آینده انقلاب اسلامی ، 119
6 .سوره شوری آیه 38
7 . گروه فرهنگی هنری قران وعترت ، 12/11/1394
8.سوره سبا ،آیه 46
9 . روزنامه جمهوری اسلامی ، 24/4/1368
10 .سوره هود ،آیه 113
11 .صحیفه امام ، ج9، آیه 423
12 .صحیفه امام ج15، ص48
13.صحیفه امام ، ج16، ص275
14.صحیفه نور ، جلد 5، ص141
15.صحیفه نور ، جلد 3، ص164
16.aligoodsi.blogsky.com
17 .مرتضی مطهری ، آینده انقلاب اسلامی ایران در صد ساله اخیر ، ص87
تهیه کننده: معاونت پژوهش مدرسه علمیه فاطمیه (س) پاکدشت توسط طلاب پایه های اول و دوم در قالب تکلیف ساعات پژوهشی بهمن ماه 1395