فاطمه؛ الگوی مادری

چکیده

توصيف شأن و مقام مادر و قدر و منزلت او، به‌طور وصف‌ناپذيري در خلال آيات و روايات بيان شده است. مادر حافظ و نگهبان فرزند از سرما، گرما، گرسنگی و تشنگی و… است. او سایه بان مهربانی و دنیای رنج درونی است. هیچ وقت نمیتوان زحمات او را جبران نمود مگر با عنایت خاصه خداوند و یاری رساندن ذات باری تعالی او. حضرت فاطمه زهرا (س) به عنوان بهترین الگو برای مادران و نمونه کامل پرورش نسل پاک است و عمل نمودن به روش های تربیتی ایشان، سعادت نسل را به دنبال دارد.

کلید واژه :

حضرت فاطمه، مادر، پرورش، تربیت ،سعادت،

مقدمه

سرنوشت هر انساني، ريشه در روحيات و خصلت هاي كساني دارد كه در دوران طفوليت، نزديكترين انسانها به او بودند. از طرف ديگر، در اين دوران، مادر نزديكترين فرد به انسان بوده، نقش سازنده وي در تعيين مسير فرزند، بي‏نهايت مورد توجه است.نقطه آغازين سعادت يا شقاوت انسانها، دامن مادر و محيطي است كه مادر، ركن اساسي آن محسوب مي‏شود. پس مي‏توان گفت از اين جهت، كودك مانند مومي است كه در ميان دستان قدرتمند مادر، قابليت تبديل به هر شكل و هيأتي را دارد زیرا؛افكار و وضع روحي مادر، نقش بسزايي در تربيت فرزند دارد حضرت فاطمه زهرا (س) به عنوان بهترین مادر و الگوی مادران می باشد و آرزوی هر مادری پرورش و تربیت نسل پاک است که با عمل به رهنمودهای اسلام و  پیروی از نمونه ها و اگوهای معرفی شده؛ می تواند به این آرزو دست یابد. هدف این  مقاله بیان شخصیت حضرت فاطمه (س) به عنوان الگوی مادری است.

برتري الگوي پرورش

حضرت زهرا سلام اللّه‏ عليها در ساختن روح و شخصيت فرزندان گرامي ‏اش از ابزاري بسيار ظريف و دقيق استفاده كرده است.روش تربيتي و اخلاقي حضرت فاطمه(س) بهترين شيوه و تجربه براي ساختن نسلي پاك و سعادتمند است.از اين ‏رو، جا دارد كه پيروان و ارادتمندان مكتب اسلام با به كار بستن شيوه ‏ها و ظرايف تربيتي آن حضرت در رشد و تربيت نسلي پاك و پيشرو همت نموده، سعادت دنيا و آخرت فرزندان خود را بيمه كنند. يكي از عوامل مؤثر در تشكيل شخصيت فرزندان فاطمه زهرا (س) وراثت است، زيرا در اين خانواده مادر از مقام عصمت بهرهمند بوده، در وجود مطهر او هيچ رجس و گناهي راه ندارد، چنانچه در زيارت مطلقه امام حسين(ع) مي‏خوانيم:گواهي مي‏دهم كه شما در اصلاب پاك و ارحام مطهر بوديد و هيچ غباري از شرك و جهالت، بر دامن شما ننشست.[1] امام حسين(ع) در روز عاشورا، اين حقيقت را يك بار ديگر بازگو كرد، تا از اين طريق بر حقانيت خود تأكيد ورزد بدين خاطر در آن روز تاريخي فرمود:شهامت، آزادي ‏منشي و كرامت خود را مرهون پاكدامني و طهارت مادرم زهرا(س) هستم.در واقع، عاشورا محصول تربيت و نتيجه آموزش هاي حضرت زهرا سلام ‏اللّه‏ عليها بود، زيرا اركان اصلي اين قيام بي‏نظير با شيوه‏هاي تربيتي فاطمه زهرا(س) تربيت يافته بودند. به عبارت ديگر، صحنه كربلا تأييد الهي بودن روش تربيتي صديقه كبرا(س) بود.

شيوه ‏هاي تربيتي حضرت زهرا(س)

متخصصان تعليم و تربيت در مورد نقطه شروع پرورش و تأثيرگذاري بر جان و روان كودك و به بيان ديگر، سن شروع تربيت كودك، نظرات مختلفي ابراز كرده ‏اند. گفتني است كه اسلام در اين رابطه، نظرات متقن و دقيقي ارايه كرده كه بررسي تمام آنها از حوصله اين نوشتار خارج است، ليكن يكي از ابتدايي ‏ترين مراحل پرورش و اثرگذاري در روح كودك، نام گذاري دانسته است.نام گذاري، براي طفل اهميت فوق ‏العاده ‏اي دارد، زيرا اولين چيزي كه در فهم لطيف و حساس كودك، راه پيدا مي‏كند، نام و شهرت اوست. اينكه اين نام چه بار فرهنگي و معناداري را حمل مي‏كند، تأثير شگرفي در روح و روان او دارد.بدين جهت اميرالمؤمنين (ع) يكي از حقوقي را كه فرزندان بر عهده پدر دارد نام نيكو و پسنديده مي ‏شمارد و مي‏ فرمايد: «حق الولد علي الولد أن يحسن اسمه»[2] تعيين نام مناسب، حقي است كه فرزند بر ذمه پدر خود دارد.

عواطف مادري و نقش آن در تربيت فرزند

روح انسان به گونه ‏اي ساخته و پرداخته شده كه نياز به محبت و عطوفت، يكي از اساسي‏ ترين نيازهاي

روحي او محسوب مي‏شود؛ بدين جهت كودكان محروم از اين نياز فطري، دچار كمبودها و مشكلات رواني و گاه نواقص جسمي خواهند شد.بر اساس تحقيقات دامنه داري كه در اين زمينه به عمل آمده است، بسياري از بزهكاري هاي افراد مختلف ريشه در خلأ عاطفي آنها دارد و چنانچه جامعه اي در زمينه اشباع رواني و اقناع نيازهاي فطري فرزندان خود، توفيقي به دست آورد، كمتر شاهد ناهنجاريهاي فردي و اجتماعي خواهد بود.حضرت فاطمه(س) كه خود از سرچشمه محبت و عطوفت رسول خدا(ص) سيراب گشته و قلبش كانون محبت به همسر و فرزندان خود بود در اين جهت نيز وظيفه مادري خود را به بهترين شكل، انجام مي‏داد.سلمان مي‏گويد: روزي فاطمه زهرا(س) را ديدم كه مشغول آسياب بود. در اين هنگام، فرزندش حسين گريه مي‏كرد و بي ‏تاب بود. عرض كردم، براي كمك به شما آسياب كنم يا بچه را آرام نمايم؟ ايشان فرمود: من به آرام كردن فرزندم اولي هستم، شما آسياب را بچرخانيد.[3]

نتیجه

مادری یک وظیفه مهم است و سعادت و شقاوت فرزندان بیشتر از پدر به  مادر بستگی دارد، زیرا پدر در بیرون از محیط خانواده است تا محیط امنی را ایجاد نماید. و این مادر است که بیشتر در کنار فرزند است. تربیت فرزند حتی به خانواده مادر و محیطی که مادر در آن پرورش یافته است بستگی دارد زیرا در تشكيل شخصيت فرزندان ،وراثت نقش مهمی دارد چنانچه عاشورا محصول تربيت و نتيجه آموزش هاي حضرت زهرا سلام ‏اللّه‏ عليها بود. و علاوه بر وراثت، نامگذاری فرزند بر شخصیت او تاثیر گذار است زيرا اولين چيزي كه در فهم لطيف و حساس كودك، راه پيدا مي‏كند، نام و شهرت اوست. و همچنین مهر خالص و بى‏شائبه مادر مظهر رحمت كامله الهيه است. مهر مادرى در تكميل وجود مادر و وجود فرزند هر دو مؤثر است، هر دو را عوض مى‏كند و بدين جهت كودكان محروم از اين نياز فطري، دچار كمبودها ، مشكلات رواني ، بزهکاری و گاه نواقص جسمي خواهند شد.

پی نوشت ها:

[1] - مفاتيح الجنان، زيارت امام حسين(ع)، ص783.
[2] - نهج‏ البلاغه، خطبه 399
[3] - بحارالانوار، ج43، ص280

منابع

* نهج‏ البلاغه

1- قمي، عباس،. مفاتیح الجنان، چاپ سوم، قم:موسسه انتشارات الامام المنتظر (عج) ، 142ه.

2- مجلسی، محمد باقر ،  بحارالانوار، ترجمه ابوالحسن همدانی ،جلد43،چاپ ،تهران:کتابخانه مسجد حضرت ولی عصر(عج)،1363.

محبوبه نصرتی زاده ( استاد)