مدرسه علمیه فاطمیه پاکدشت

روزه را به بهانه گرما ترک نکنیم !!

ماه مبارک رمضان، فرصتی ارزشمند و مغتنم برای تهذیب و پالایش روح و روان انسانی است. ماه سلوک و زدودن زنگارهای شیطانی از آیینه دل و برافروختن چراغ معرفت در شبستان وجود است، گاه تلاوت و تدبّر و هنگامه دعا خواندن و تحوّل است. عاشقان کوی دوست در این ماه، مهر صیام بر لب می زنند و آتش محبّت در قلب مشتعل می سازند و با گام نهادن بر نردبان کمال و فضیلت، پلّه پلّه به معبود و معشوق خویش نزدیک تر می شوند. انسان روزه دار در این ماه مهمان حضرت دوست است و سفره ای از رحمت و مغفرت در پیش روی وی گشوده شده است. در ماه مبارک رمضان، عشّاق از سفره پرفیض الهی، بهره مند می شوند و مشام جان را با عطر عبادت و معنویت می نوازند.

چند سالی است که ماه مبارک رمضان با فصل گرم تابستان مقارن شده و همین امر موجب گشته است روزه و روزه داری در این ایام به  دلایلی چند، از جمله طولانی بودن روزها و گرم بودن هوا و تشنگی و عطش ناشی از این گرما سخت و طاقت فرسا گردد. اما آیا این بهانه مناسبی برای ترک روزه است؟

آیات خدا در باب وجوب روزه

«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کتِبَ عَلَیْکمُ الصِّیامُ کما کتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکمْ لَعَلَّکمْ تَتَّقُونَ »1 یعنی ای کسانی که ایمان دارید روزه گرفتن بر شما واجب گشت همچنان که بر پیشینیان از شما (از ملتهای گذشته) واجب شده بود شاید با روزه گرفتن پاک و پرهیرکار شوید.»

«أَیَّاماً مَعْدُوداتٍ فَمَنْ کانَ مِنْکمْ مَرِیضاً أَوْ عَلى‏ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ وَ عَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ فِدْیَةٌ طَعامُ مِسْکینٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکمْ إِنْ کنْتُمْ تَعْلَمُونَ» 2و این روزهایى چند است پس هر کس از شما مریض و یا مسافر باشد باید ایامى دیگر بجاى آن بگیرید و اما کسانى که به هیچ وجه نمى‏توانند روزه بگیرند عوض روزه براى هر روز یک مسکین طعام دهند و اگر کسى عمل خیرى را داوطلبانه انجام دهد برایش بهتر است و اینکه روزه بگیرید برایتان خیر است اگر بناى عمل کردن دارید».

وجوب روزه و استثناءهای آن

خداوند در جمله:” یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کتِبَ عَلَیْکمُ الصِّیامُ"، مساله وجوب روزه بر مسلمانان را خاطرنشان کرده و بلافاصله فرمود:” کما کتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکمْ” و فهماند که شما مسلمانان نباید از تشریع روزه وحشت کنید، و آن را گران بشمارید، چون این حکم منحصر به شما نبوده، بلکه حکمى است که در امتهاى سابق نیز تشریع شده بود. خداوند به صراحت در قرآن روزه را واجب کرده با این وجود بعد از آیه وجوب روزه مواردی را ذکر می کند که حکم روزه از گردن آنان ساقط شده و آن آیه از این قرار است: کسانى که از شما بیمار یا مسافر باشند و روزه گرفتن براى آنها مشقت داشته باشد از این حکم معافند و باید روزهاى دیگرى را بجاى آن روزه بگیرند کسانى که با نهایت زحمت باید روزه بگیرند (مانند پیر مردان و پیر زنان و بیماران مزمن که بهبودى براى آنها نیست) لازم نیست مطلقا روزه بگیرند، بلکه باید بجاى آن کفاره بدهند، مسکینى را اطعام کند. در میان استثنائات روزه‌داری به موردی بر نمی خوریم که گرما و طول روز را دلیل مناسبی برای روزه نگرفتن شمرد از این رو می توان گفت حکم وجوب روزه مختص به زمان و مکان خاصی نیست بلکه شامل حال تمامی مومنین در هر سرزمین و هر فصل سال که ماه رمضان با آن مقارن شده است می باشد. در عین حال خداوند افرادی که مشاغل سختی بر عهده دارند را نیز استثناء نکرده و روزه را برای افراد تا زمانیکه خطری برای سلامتیشان نداشته واجب نموده است .

روزه در گرما نه تنها بد و زیان آور نیست بلکه برای آن اجری بزرگ نیز در نظر گرفته شده است،امام صادق علیه السّلام فرمودند: هر کس که یک روز در گرما روزه بگیرد و خیلى تشنه شود، خداى عز و جل هزار فرشته را وکیل مى‏کند که دست به صورت او بکشند و او را مژده دهند. و زمانى که افطار کند، خداى عز و جل مى‏فرماید: چقدر خوشبو هستى. فرشتگانم! گواه باشید که من قطعا او را آمرزیدم

گرمای هوا دلیل مناسبی برای روزه خوری نیست

عده ای معتقدند روزه داری در فصل گرم برای سلامتی انسان خطر داشته و به این بهانه روزه را ترک می گویند، در جواب به این افراد باید گفت:

1‌- با این سخن علم و رأفت خداوندی زیر سوال می رود چرا که خداوند به انسان نسبت به خود او عالم تر و مهربانتر است و بیش از خود او نگران سلامتی اوست با این وجود چگونه به امری دستور می دهد که سلامتی انسان را به خطر می اندازد. روزه و روزه داری حتی در گرمای زیاد و سخترین شرایط فوایدی دارد که امروزه علم برخی از آن را روشن کرده و قسمت عظیم فایده آن در مقوله علم جای نمی‌گیرد و خارج از توان آن است. روزه به منظور اسرار و عللى بر بندگان واجب شده از جمله: بدین وسیله انسان به درد و الم گرسنگى و تشنگى آگاه شده در نتیجه خاضع و آرام و مأجور و شکیبا گردیده و بدین ترتیب به شدائد و سختى‏هاى آخرت پى خواهد بود. و نیز روزه سبب مى‏شود که شخص شهوتش شکسته و ضعیف گردد. روزه واعظى است در دنیا که انسان را بر مقدار نیاز و احتیاج بندگان در دنیا و آخرت آگاه مى‏نماید. 3

2- (یُرِیدُ اللَّهُ بِکمُ الْیُسْرَ وَ لا یُرِیدُ بِکمُ الْعُسْرَ)” خداوند راحتى شما را مى‏خواهد و زحمت شما را نمى‏خواهد". روزه داشتن گرچه در ظاهر یک نوع سختگیرى و محدودیت است اما سرانجامش راحتى و آسایش انسان مى‏باشد، هم از نظر معنوى و هم از لحاظ مادى .

امام صادق علیه السّلام در توصیه به فرزندانش مى‏فرمود: چون ماه رمضان فرا رسد، خود را تا آخرین حدّ توان به کوشش وادارید، زیرا که در آن ماه ارزاق تقسیم مى‏شود، و مدّتهاى عمر مقرّر مى‏گردد، و در آن ماه نام حجّ‏کنندگان که به میهمانى خدا مشرف مى‏شوند نوشته مى‏شود، و در آن ماه شبى هست که انجام عملى در آن از عمل در هزار ماه بهتر است4. بر هر انسان سالمى لازم است در سال یک ماه روزه بدارد، چرا که براى پرورش جسم و جان او نیز لازم است، به همین دلیل اگر ماه رمضان بیمار یا در سفر بودید باید به تعداد این ایام روزه را قضا کنید تا عدد مزبور کامل گردد، حتى زنان حائض که از قضاى نماز معافند از قضاى روزه معاف نیستند.

روزه به منظور اسرار و عللى بر بندگان واجب شده از جمله: بدین وسیله انسان به درد و الم گرسنگى و تشنگى آگاه شده در نتیجه خاضع و آرام و مأجور و شکیبا گردیده و بدین ترتیب به شدائد و سختى‏هاى آخرت پى خواهد بود

3- حکم وجوب روزه مطلق بوده و گرم و سرد بودن هوا در آن قید نشده است. چرا که این آیه خود در شهری (مدینه) نازل شده است که هوای بسیار گرمی داشته و مردمان آن به مشاغلی مشغول بودند که انرژی زیادی از آنان صرف کرده و توان بالایی نیاز داشت بنابراین چنانکه بر مردم آن عصر روزه واجب بوده بر انسانهای این دوره نیز این امر واجب است حتی در فصل گرم با وجود سختی های فراوانی که دارد. آیات بالا را ذکر نمودیم تا روشن گردد که در قرآن به صراحت وجوب روزه و استثنائات آن ذکر گردیده و خداوند به سختی و مشقات آن واقف بوده است با این وجود از عباراتی استفاده می کند تا از وحشت آدمی بکاهد و او را متوجه فایده آن می سازد و بالاخره در پایان آیه این واقعیت را بازگو مى‏کند که” روزه گرفتن براى شما بهتر است اگر بدانید” (وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکمْ إِنْ کنْتُمْ تَعْلَمُونَ). بنابراین با دلایلی غیر منطقی و خارج از دستور خداوند و سنت پیامبر نمی توان روزه را کنار گذاشت.5

ثواب یک روز روزه‏ در گرما با تشنگى زیاد

روزه در گرما نه تنها بد و زیان آور نیست بلکه برای آن اجری بزرگ نیز در نظر گرفته شده است، امام صادق علیه السّلام فرمودند: هر کس که یک روز در گرما روزه بگیرد و خیلى تشنه شود، خداى عز و جل هزار فرشته را وکیل مى‏کند که دست به صورت او بکشند و او را مژده دهند. و زمانى که افطار کند، خداى عز و جل مى‏فرماید: چقدر خوشبو هستى. فرشتگانم! گواه باشید که من قطعا او را آمرزیدم. 6

پی نوشت:

1-      سوره بقره ایه 183

2-سوره بقره آیه 184

3-علل الشرائع، ترجمه ذهنى تهرانى، ج‏2

4- من لا یحضره الفقیه، ج‏2

5- مریم پناهنده ، بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

6- ثواب الأعمال،ترجمه بندرریگى،113

شبکه های اجتماعی و این همه تنهایی………………

بدون شک اختراع تلفن  یکی از بزرگترین اختراع بشر بوده است و اولین موثرترین هدف این اختراع تسهیل ارتباط بین مردم بوده است . در طول زمان قابلیت های بسیار بیشتری به آن اضافه شده تا اینکه تلفن های همراه به بازار آمدند تا آنجایی که با داشتن یک تلفن همراه به ویژه از نوع هوشمند بسیاری از نیازهایی که در گذشته وقت بسیاری از مامیگرفت و یا انجام دادن آنها از طریق تلفن همراه سخت و دور از ذهن بود امروزه از طریق تکنولوژی های پیشرفته قرار داده شده در این گوشی ها بسیار آسان شده .ولی این روزها استفاده بیش از حد از این وسیله مارا از چیزهایی که دور کرده که شاید در ظاهر مهم و یا جدی به نظر نرسند ولی در طول زمان آسیب های جدی تری از آنها خواهیم دید .همانطور که میدانید با استفاده از تلفن همراه میتوانیم به راحتی در اینترنت باشیم ودر شبکه های اجتماعی مختلف حضور داشته باشیم و با آدم های مختلف از سرتاسر دنیا آشنا شویم و ارتباط برقرار کنیم این مسيله مشکلی برای ما ایجاد نمیکند اما برای حضور در این شبکه ها ما باید بیشتر زمان خودرا با تلفن همراه باشیم ودر این زمان از توجه به دنیای اطرافمان که شامل خانواده و دوستان واقعی هستند ونه مجازی غافل میشویم و گاهی آنقدر غرق این شبکه ها و ارتباطات میشویم که هنگامی که از آنها کنار میکشیم گیج و سردرگم و کلافه هستیم .درواقع هر بار که یکی از شبکه های اجتماعی را باز میکنیم درهایی را به روی خودمان میبندیم  که حس نوع ارتباط واقعی را در وجود ما کمرنگ میکند و  این نوع ارتباطات چون مجازی و غیر واقعی هستند لذت ارتباط واقعی را از ما میگیرند و کم کم حس بی مسیولیتی ،حس بی تعهدی در ارتباطات واقعی  را  در ما به وجود می آورد .آسیب دیگر این نوع ارتباطات توهمی است که در ذهن ما ایجاد میکند وقتی مطلبی را به اشتراک میگذاریم دیگران در پیام و نظرهایشان در مورد ما اغراق و گزافه گویی میکنند و ما را از خود واقعی دور میکنند و گاهی اوقات برای جلب رضایت بیشتر افراد خودمان را آن چیزی نشان میدهیم که نیستیم و یا خودمان را به خطر میاندازیم  ولی خودمان هم هیچ لذتی نمیبریم مانند سلفی های عجیب و خطرناکی که جدیدترین افراد از خود میگیرند تا خاص تر باشند و یا در واقع لایک بیشتری داشته باشند و یا مادری که برای جلب نظر دیگران و دلسوزی حس همدردی دخترش را مدام مریض میکرده تا اینکه دخترش بر اثر همین آسیب ها جان خود را از دست داده.منزوی شدن پیامداین نوع ارتباطات است که شاید درآغاز خودش را نشان ندهد ولی به مرور در اغلب افرادی که در این محیطها هستند به وضوح مشاهده میشود تا آنجایی که در بیشتر محیط ها مخصوصا مکان های عمومی افراد برای اینکه نشان دهند تنها نیستند با تلفن همراه خود ور میروند.

زهرانقدی همکار واحد فرهنگی و نشریه

ای خدا این درد را درمان مکن

عاشقان­ را بی­سر و سامان مکن

درد عشق تو دوای جان ماست

جز بدردت درد ما درمان مکن

از غم خود جان ما را تازه دار

جز بغم دلهای ما شادان مکن

خان و مان ما غم تو بس بود

خان مانی بهر بی‌سامان مکن

زآب دیده باغ دل سر سبزدار

چشمهٔ این باغ را ویران مکن

بادهٔ عشقت زمستان وامگیر

مست را مخمور و سر گران مکن

از «سقا هم ربهم» جامی بده

تشنه را ممنوع از احسان مکن

شربت وصلت ز بیماران عشق

وامگیر و خسته را بیجان مکن

رشتهٔ جان را بعشق خود ببند

جان ما جز در غمت نالان مکن

مستمر دار آن عنایت­های شب

روز وصل فیض را هجران مکن

منبع: دیوان اشعار ملامحسن فیض کاشانی

آسمان را گفتم
می توانی آيا
بهر يک لحظهء خيلی کوتاه
روح مادر گردی
صاحب رفعت ديگر گردی
گفت نی نی هرگز
من برای اين کار
کهکشان کم دارم
نوريان کم دارم
مه وخورشيد به پهنای زمان کم دارم
***
خاک را پرسيدم
می توانی آيا
دل مادر گردی
آسمانی شوی وخرمن اخترگردی
گفت نی نی هرگز
من برای اين کار
بوستان کم دارم
در دلم گنج نهان کم دارم
***
اين جهان را گفتم
هستی کون ومکان را گفتم
می توانی آيا
لفظ مادر گردی
همهء رفعت را
همهء عزت را
همهء شوکت را
بهر يک ثانيه بستر گردی
گفت نی نی هرگز
من برای اين کار
آسمان کم دارم
اختران کم دارم
رفعت وشوکت وشان کم دارم
عزت ونام ونشان کم دارم
***
آنجهان راگفتم
می توانی آيا
لحظه يی دامن مادر باشی
مهد رحمت شوی وسخت معطر باشی
گفت نی نی هرگز
من برای اين کار
باغ رنگين جنان کم دارم
آنچه در سينهء مادر بود آن کم دارم
***
روی کردم با بحر
گفتم اورا آيا
می شود اينکه به يک لحظهء خيلی کوتاه
پای تا سر همه مادر گردی
عشق را موج شوی
مهر را مهر درخشان شده در اوج شوی
گفت نی نی هرگز
من برای اين کار
بيکران بودن را
بيکران کم دارم
ناقص ومحدودم
بهر اين کار بزرگ
قطره يی بيش نيم
طاقت وتاب وتوان کم دارم
***
صبحدم را گفتم
می توانی آيا
لب مادر گردی
عسل وقند بريزد از تو
لحظهء حرف زدن
جان شوی عشق شوی مهر شوی زرگردی
گفت نی نی هرگز
گل لبخند که رويد زلبان مادر
به بهار دگری نتوان يافت
دربهشت دگری نتوان جست
من ازان آب حيات
من ازان لذت جان
که بود خندهء اوچشمهء آن
من ازان محرومم
خندهء من خاليست
زان سپيده که دمد از افق خندهء او
خندهء او روح است
خندهء او جان است
جان روزم من اگر,لذت جان کم دارم
روح نورم من اگر, روح وروان کم دارم
***
کردم از علم سوال
می توانی آيا
معنی مادر را
بهر من شرح دهی
گفت نی نی هرگز
من برای اين کار
منطق وفلسفه وعقل وزبان کم دارم
قدرت شرح وبيان کم دارم
***
درپی عشق شدم
تا درآئينهء او چهرهء مادر بينم
ديدم او مادر بود
ديدم او در دل عطر
ديدم او در تن گل
ديدم اودر دم جانپرور مشکين نسيم
ديدم او درپرش نبض سحر
ديدم او درتپش قلب چمن
ديدم او لحظهء روئيدن باغ
از دل سبزترين فصل بهار
لحظهء پر زدن پروانه
در چمنزار دل انگيزترين زيبايی
بلکه او درهمهء زيبايی
بلکه او درهمهء عالم خوبی, همهء رعنايی
همه جا پيدا بود
همه جا پيدا بود

رفت از دست من اخر رمضان من نفهمیدم و او رفت چسان

سپری شد سحر و افطارش نرود از دل من اثارش

اه ماه رمضان یادت خوش نشوی در دلم هرگز خامش

کاش هرشب شب زیبایت بود لحظه لحظه به دلم جایت بود

کاش دائم تو کنارم بودی در همه عمر تو یارم بودی

کاش بودی همه ی زندگیم عزّت و ابرو و بندگیم

بهترین ماه تو در دل بودی در بر دوست تو منزل بودی

می روی و دل من می گیرد ماه من بی تو دلم می میرد

پیش معبود وساطت کردی پهن تو خوان عبادت کردی

با تو اوقات خوشی داشت دلم بذر خوبی ز تو می کاشت دلم

رمضان بی تو دلم تنگ شود می روی و دل من سنگ شود

رمضان جای تو خالیست مرو بی تو در دل چه ملالیست مرو

سحر و روزه و افطارت کو؟ خود بگو با دل من یارت کو؟

رمضان با گل نرگس رفتی؟! ماندم و بی کسی و بدبختی!

رمضان این دل من می سوزد دل من دیده به در می دوزد

رمضان یک خبر از یار بده بر دلم مژده ی دلدار بده

رمضان صاحبم از من راضیست؟ یا که از روزه ی من ناراضیست؟

خدمت یار سلامم برسان درد و دلها و کلامم برسان

گو به مهدی دل من قابل کن فیض دیدار رخت شامل کن