به مناسبت 27 آذر هفته پژوهش
تعریف پژوهش:
پژوهش به معنای عام؛ بررسی یا کاوشی سخت کوشانه و به معنای خاص؛ تحقیق و تجربه‌ای جامع با هدف‌ کشف واقعیت‌های نو و تفسیر درست این واقعیت‌ها، تجدید نظر در نتیجه‌گیری‌ها، نظریه‌ها و قوانین پذیرفته شده در پرتو واقعیت‌های کشف شده و به کارگیری عملی نتیجه‌گیری‌ها، نظریه‌ها و قوانین جدید است. در معنایی دیگر، پژوهش فرایند رسیدن به راه حل‌های قابل اطمینان از طریق گردآوری، تحلیل و تفسیرداده‌ها به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده و نظام‌منداست.
پژوهش درآیات و روایات:
خداوند متعال در سوره زمر ،آیه 18 به مساله نحقیق و پژوهش اشاره نموده است:"الَّذينَ يَستَمِعونَ القَولَ فَيَتَّبِعونَ أحسَنَهُ أُولئِكَ الَّذينَ هَداهُمُ اللّه‏ُ ؛كسانى كه سخنان را مى‏شنوند و از نيكوترين آن پيروى مى‏كنند ، همان هايند كه خدا هدايتشان كرده است .”
روایات متعددی نیزدرباره اهمیت و ارزش پژوهش در اسلام بیان شده است که بیانگر اهتمام ائمه به این امر مهم می باشد.

پيامبر گرامی اسلام(صلى‏الله‏عليه‏و‏آله )می فرمایند:
خداوند مى‏فرمايد : بحث علمى ميان بندگانم ، چون به من بينجامد ، دل‏هاى مرده با آن زنده مى‏شود.(1)
امام على (عليه‏السلام) فرمود :
هر كه بحث علمىِ بسيار كند ، آموخته هايش را از ياد نمى‏برد و آنچه را كه نمى‏داند ، فرا مى‏گيرد .(2)
هيچ كردارى مانند پژوهش نيست.(3)
امام باقر( عليه‏السلام):
گفت‏وگوى علمى درس است ، و درس نمازى نيكو است .(4)
اهمیت پژوهش:
پژوهش یکی از اساسی‌ترین نیازها برای نیل به پیشرفت و توسعة همه جانبة یک کشور است و قدرت و استقلال هر کشوری بر پژوهش و تولید علم استوار است. بنابر این نوع و سطح فعالیت‌های پژوهشی یکی از شاخص‌های اصلی توسعه و پیشرفت محسوب می‌شود.
موفقیت در تمام فعالیت‌های مربوط به توسعه از جمله صنایع، کشاورزی و خدمات به نحوی به گسترش فعالیت‌های پژوهشی بستگی دارد. پژوهش یکی از محورهای مهمی است که ضامن پیشرفت و توسعة پایدار در هر کشور به شمار می‌آید. اگر پژوهشی صورت نگیرد، دانش بشری افزایش نخواهد یافت و دچار سکون و رکود خواهد شد. بدون انجام پژوهش، امور آموزشی نیز از پویایی و نشاط لازم برخوردار نخواهد بود. ازاین رو یکی از عوامل اساسی پیشرفت در کشورهای توسعه یافته، توجه خاص به امر پژوهش است. اصولاً پیشرفت و توسعه، ارتباط مستقیمی با تحقیقات علمی دارد و رشد و توسعة کشورهای پیشرفته در نتیجة سرمایه‌گذاری در بخش پژوهش است. حجم وسیع پژوهش‌های علمی در کشورهای توسعه یافتة صنعتی گویای این واقعیت است.
منطق پژوهش:
پژوهش، فرایندی منطقی و معقول است که هدف آن کشف روابط بین پدیدارها است. به دلیل نظم و ترتیب حاکم بر پدیدارها و رویدادها، امکان تنظیم قوانین، اصول و نظریه‌ها در رشته‌های گوناگون فراهم شده است و این قوانین و اصول و نظریه‌ها، به نوبة خود گویای نظم و همسانی موجود در پدیده‌هاست.
کارکرد پژوهش:
– پژوهش دانش نو می‌آفریند.
-پژوهش امکان کشف کاربرد تازة دانش کهن را فراهم می‌سازد.
- پژوهش به آموزش بهتر می‌انجامد، چرا که دانش نو و برنامه‌های آموزشی، مکمل یکدیگرند.
- پژوهش می‌تواند منبع درآمد باشد. پژوهشی که سرمایه‌ای برای انجام آن در نظر گرفته می‌شود یک منبع مالی است.
- پژوهش موجب حل مسأله‌ها و تضادهای جامعه می‌شود.
-پژوهش به بشر این توانایی را می‌دهد که بهتر با دنیای پیرامون خود رابطه برقرار کند و به اهدافش دست یابد.
-پژوهش موجب پیشرفت جامعه می‌شود.

1- رعوالىاللآلى،ج 4 ،ص 78
2-همان،ح 8916
3-غررالحكمودررالكلم،ح 10483
4-الكافى،ج 1 ،ص 41

 استاد حوزه وطلبه سطح 3 محبوبه نصرتی زاده