روان‌شناسان معتقدند كه روزه براي سلامت روان مفيد است و موجب افزايش خودباوري و اعتماد به نفس مي‏شود و توان و مقاومت افراد را در برابر مشكلات و ناملايمات زندگي بيشتر مي‏كند. اما پيش از آغاز ماه رمضان، در كنار كسب آمادگي‌هاي جسمي لازم، بايد براي آمادگي‌هاي رواني هم برنامه‌ريزي كنيم. از دكتر محمدرضا خدايي، روان پزشك و عضو هيات علمي دانشكده علوم بهزيستي و توانبخشي، راهنمايي‌هايي در همين زمينه خواسته‌ايم.
آقاي دكتر! چگونه مي‌توانيم از نظر رواني، آمادگي ورود به ماه مبارك رمضان را پيدا كنيم؟
ببينيد؛ ما اول بايد اين نكته را بررسي كنيم كه چگونه يك نيت، انگيزه و در نتيجه، يك عمل متناسب با آن شكل مي‌گيرد. براي انجام گرفتن هر عملي لازم است كه فرد انگيزه لازم براي آن را داشته باشد. دارا بودن انگيزه هم به ديدگاه هر فرد و روشن شدن علت انجام دادن عمل توسط او بستگي دارد، پس بايد انگيزه و علت مشخص باشند تا اراده و پذيرش عمل صورت گيرد. براي عملي مثل روزه هم اين موضوع صدق مي‌كند؛ يعني شما اول بايد ديدگاه خود نسبت به روزه گرفتن و علت انجام دادن اين عمل را به خوبي شناخته و بعد آن را به راحتي بپذيريد. شما ممكن است تصميم داشته باشيد كه روزه بگيريد تا به سلامت جسم خود كمك كنيد؛ يا اين كه روزه را تسكين‌دهنده روح و روان خود بدانيد و احساس كنيد با پيروي كردن از فرمان آفريدگارتان و كسب رضايت او به آرامش وصف‌ناپذيري مي‌رسيد چون خيلي وقت‌ها بعضي از كارها فقط نتيجه مادي و جسماني ندارند. بعد از اينكه شما انگيزه و علت درستي را براي انجام دادن عمل روزه پيدا كرديد، آن‌گاه مي‌توانيد با ميل و اشتياق به سمت اين عمل الهي پيش برويد. اما نكته مهم اين‌جاست كه اگر شما در همين چند روز مانده به ماه رمضان نتوانيد انگيزه و علت خوبي براي انجام اين فريضه الهي پيدا كنيد، آن وقت است كه روزه گرفتن براي شما تبديل به امري اجباري و از سر ناچاري و همراه با زجر مي‌شود، پس جستجوي علت‌ها را فراموش نكنيد.
از نتايج رواني روزه گرفتن برايمان بگوييد. آيا ممكن است دانستن اين نتايج به تقويت انگيزه‌هاي روزه‌داران منجر شود؟
حتما همين‌طور است. ما در كنار علت‌ها، بايد فوايد كاري را هم كه انجام مي‌دهيم، بدانيم. افراد بايد بدانند كه هر چند روزه باعث گرسنگي، تشنگي يا به هم خوردن نظم خواب در طول روز مي‌گردد اما مشكلات ذكر شده در برابر آثار رواني مطلوبي كه روزه در فرد به جاي مي‌گذارد، هيچ است. يك ماه روزه گرفتن سبب بالا رفتن روحيه فرد مي‌شود. مقاومت او را در برابر مشكلات بالا مي‌برد و با افزايش مكانيسم انطباقي فرد موجب مي‌شود كه اعتماد به نفس او افزايش پيدا كند زيرا وقتي فردي مي‌تواند يك ماه روش جديد و متنوعي از زندگي را تجربه كند، حتما مي‌تواند بعدها در برابر مشكلات و فشارهاي زندگي مقاومت كند. روزه گرفتن باعث مي‌شود كه فرد به توانايي‌هاي ذاتي خود پي ببرد و حس «خواستن توانستن است» را در خود بارورتر كند. در نتيجه روزه گرفتن دفاع رواني افراد در برابر مشكلات بيشتر مي‌شود و در نتيجه آن تحمل‌پذيري‌ افراد افزايش مي‌يابد.
آيا به هم خوردن نظم خواب يا تغذيه موجب تحريك‌پذيري نمي‌شود؟
خب، اين يك حقيقت كتمان‌ناپذير است كه روزه گرفتن در كنار همه خوبي‌هايش، رنج‌هايي را در پي دارد. اختلال در خواب يا تغذيه باعث مي‌شود كه فرد از نظر رواني تحريك‌پذير و زودرنج شود و واكنش سريعي نسبت به كارها از خود نشان دهد و هرچه زمان بيشتر مي‌گذرد و به ساعات افطار نزديك‌تر مي‌شود، افراد توجه و تمركز خود را بيشتر از دست مي‌دهند و گرسنگي و تشنگي باعث خستگي، ضعف و كج‌خلقي آنها مي‌شود. همه اينها درست؛ اما كسي كه هدفي والا را در پي مي‌گيرد، به سادگي و با يك برنامه‌ريزي جامع مي‌تواند هدفش را دنبال كند. بهتر است در اين جا مثالي برايتان بياورم: شايد باران بهاري سبب آب‌گرفتگي معابر و كمي ترافيك شود ولي هيچ‌كس از آن بدش نمي‌آيد زيرا همه به خوبي مي‌دانند كه نتيجه اين باران، آباداني، سبزي و رهايي از قحطي است. روزه هم مثل باران بهاري مي‌ماند و اگر براي رسيدن به بركات اين ماه برنامه‌ريزي خوبي داشته باشيم، مي‌توانيم به آباداني روح‌مان كمك كنيم.منبع:www.salamat.com