تعریف تحقیق
تحقیق در لغت به معنی وارسی کردن، بررسیدن، کشف حقیقت و به کنه حقیقت امري رسیدن است و در اصطلاح کوششی علمی است همرا ه با طر ح و نقشه براي کشف حقیقت مجهول. 1 به تعبیر دیگر تحقیق جستجوي منظم و تلاشی است که بر مبناي علم، استدلال، شواهد و منابع انجام می گیرد تا نظریه اي اثبات گردد و نکته اي کشف و بیان شود. 2 تحقیق روش درست پژوهیدن و راه کشف حقایق و معیارهاي درست اندیشیدن و درست عمل کردن را به دست می دهد که نتیجه اش گسترش دامنۀ معلومات و معارف بشري است، و درست به همین جهت است که از اهمیت و ضرورت برخوردار است.
اهمیت و فواید تحقیق
اهمیت و ضرورت تحقیق را می توان در این موارد یافت:
- با تحقیق روحیه کنجکاوي و شوق دستیابی به حقیقت در انسان تأمین می شود.
- روان آدمی شاداب می گردد و در نتیجۀ آن، علم حیاتی دوباره می گیرد و بر شاخ و برگ آن افزوده می شود.
- ملتها رشد می کنند و زمینه ابداعات و اختراعات فراهم می گردد.3
ویژگی هاي پژوهشگر
قبل از آشنایی با مراحل تحقیق، به اساسی ترین شرایط محقق اشاره می شود.
- محقق باید عالم باشد و حداقل موضوع مورد مطالعه را بشناسد.
- علاقه مند باشد و تحقیق را با میل و علاقه دنبال کند.
- مبتکر باشد و براي کلیه مسائل، راه حل ها و فرض هایی خلق کند.
- دقیق باشد و هیچ سخن و مطلبی را بدون مطالعه، بررسی و دقت نپذیرد.
- منصف و داراي وجدان کاري باشد و جهت و شرایط تحقیق را به نفع هدف هاي شخصی تغییر ندهد. در هر شرایطی تنها حقیقت را دنبال کند.4
فرانسیس بیکن پژوهشگران را به چند گروه تقسیم کرده است: برخی که مانند مورچگانند که تنها در صدد جمع آوري مطالب اند و برخی چون عنکبوتند که اندیشه هاي دیگران را به یکدیگر ربط می دهند و کاري سست بنا می نهند و گروهی مانند زنبورند که تولیدکننده دانش نوین اند. گروه دیگري هم مانند مگس اند که سارقند و آلوده کننده.5

پی نوشت ها: 

1. تحقیق فرآیندي است منظم و سازمان یافته در راستاي پاسخ جویی براي نیاز یا مسأله اي خاص از طریق جمع آوري اطلاعات،
تحلیل و ارزیابی.
2. محدثی، جواد، روشها، قم: الهادي، 1374.
3. بسیاري از کشورهاي جهان که به اهمیت پژوهش پی برده اند در سال هاي نخست آموزش، فراگیران را با روند پژوهش و مقالهنویسی آشنا می کنند و زمینه هاي رشد پژوهش را براي آنان فراهم می سازند.
4. قوجق، دردي، راهنماي نگارش، تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، 1379 ، ص 3.
5. قراملکی، کارگاه روش پژوهش، 6/3/1383
منبع: سید جواد میرخلیلی، روش تحقیق پیشرفته (جزوه آموزش غیر حضوری مرکز مدیریت حوزه ھای علمیه خواھران 1394)