همسایه کیست؟
قال رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم کل اربعین داراً جیران من بین یدیه و من خلفه و عن یمینه و عن شماله.( __جة البیضاء فی آداب الصحبة و المعاشرة).
فرمود رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم هر چهل خانه از پیش رو و از پشت سر و از راست و چپ همسایه اند.
، شماره 2481 به تاريخ 2/11/87، صفحه 14 (جامعه)
اهمیت همسایه
حدیثی از حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیه دربارهء همسایه نقل شده است که اهمیت دوچندان حفظ حقوق همسایه را می رساند:
عن ابن مسعود قال جاء رجل الی فاطمة علیها سلام فقال یا بنت رسول الله هل ترک رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم عندک شیئاً فطو قنیه فقالت یا جاریة هات تلک الجریدة ، فطلبتها فلم تجدها فقالت و یلک اطلیبها فانها تعدل عندی حسناً و حسیناً ، فطلبتها فاذاً هی قدقممتها فی قمامتها فاذاً فیها قال محمد النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم لیس من المؤمنین من لم یأمن جاره بوائقه و من کان یؤمن بالله و الیوم الاخر فلا یؤذی جاره.
از ابن مسعود روایت شده که مردی به خدمت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها شرفیاب شد و عرضکرد ای دختر پیغمبر آیا از ما ترک رسول خدا چیزی نزد شما موجود است ؟ حضرت فرمود ای کنیزک آن چوب تر برایم بیاور ، کنیزک حسب الامر جستجو کرد اما آنرا نیافت حضرت فرمود وای بر تو جستجو کن تا پیدا کنی ، زیرا که آن (جریده) در ارزش معادل حسن و حسین است .
کنیزک که جارو کرده بود در آنجا پیدا کرده و به حضرت زهرا سلام الله علیها داد در آن نوشته بود ( فرمود رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم مؤمن نیست کسیکه همسایه از بلا و آزار او در امان نباشد و کسیکه ایمان به خدا و روز قیامت دارد همسایه اش را آزار نمی دهد.
در دیدگاه اسلام، جامعه مسلمین همانند اعضای یک پیکر و کاملا با یکدیگر مرتبط‌اند. اعضای این جامعه همانند سرنشینان یک کشتی هستند که اگر قسمتی از کشتی آسیب بپذیرد خطر تمام مسافران را تهدید می‌کند. با این دیدگاه، همسایه از جایگاهی بلند برخوردار است و رعایت حقوق همسایه از وظایف مهم و اساسی هر مسلمان به شمار می‌رود
حضرت رضا علیه السلام فرمود:«از ما نیست کسی که همسایه اش از دست او و اعمال ناپسندش در امان نباشد
اين روزها زندگي در خانه هاي قوطي كبريتي و آپارتمان نشيني موجب شده روابط همسايگي هم بشدت به سردي بگرايد. در يك آپارتمان با هم زندگي مي كنيم، اما يكديگر را نمي شناسيم. ديگر از آن روابط دوستانه گذشته خبري نيست و زوال روابط همسايگي كه مي تواند منشا پراكندگي ها و جدايي هاي ديگر نيز باشد، به پديده اي تبديل شده كه كيان عاطفي جامعه را به مخاطره مي اندازد
در گذشته همسايگي چنان اهميتي داشت كه گفته مي شد «همسايه خوب از خويشاوند بهتر است» و اين كه «همسايه از همسايه ارث مي برد» يا اين كه «تا چهل خانه همسايه آدمي است.» همسايگي مقتضي حقوقي است بالاتر از حقوق برادري،

رعايت حقوق همسايه
از امورى كه اجتماع ما را از موانع وصول به سعادت و كمال ، مى رهاند و انسان را در عمل كردن به اصول و قواعد همزيستى مسالمت آميز يارى مى دهد، رعايت حقوق همسايه به معناى عام آن است ؛ يعنى مى توانيم دو خانه كنار يكديگر را همسايه بدانيم ، دو دوستى كه در كلاس درس ، كنار يكديگر مى نشينند يا دو انسانى را كه در يك محيط كارى در كنار هم كار مى كنند نيز همسايه بدانيم ، حتى كشورهاى همجوار را در كنار يكديگر، با مرزى هاى قراردادى ، همسايه بدانيم

حقوق همسايه فوق العاده مهم و اداى آن كارى مشكل است . بنابراين توصيه شده كه انسان قبل از فراهم كردن منزل ، از همسايه آن مطمئن شود؛ كه چگونه آدمى است آيا خواهد توانست حق مجاورت او را به جاى آورد يا در مضيقه قرار خواهد گرفت و بر اين اساس در تعبيرات مختلف به روايت الجار ثم الدار تاءكيد شده است :
پس تو هم الجار ثم الدار گو … گر دلى دارى برو دلدار جو
چند مورد از حقوق همسایه
حق همسايه اين است كه به او سلام كني با او صحبت طولاني نكني زياد از حالش سؤال نكني در مرض عيادتش كني در مصيبت تسليتش دهي در عزا با او شريك باشي در شادي تبريكش گويي و شركتت رادر شادي او اظهار كني از لغزشهايش چشم بپوشي از بام به امور پنهانش نگاه نكني اگر خواست شاخه اي بر ديوار بگذارد براو سخت نگيري در مسأله آب ناودان و خاكروبه ريختن در پشت ديوارش براو سخت نگيري راهش را تنگ نكني دقت نكني كه چه چيز به خانه ميبرد آنچه از عوراتش منكشف ميشود بر او بپوشاني و هنگامي كه مصيبتي به او ميرسد و زمين ميخورد زير بغلش را بگيري و اورا بلند كني و در غيبتش از مواظبت خانه اش غافل نشوي پنهاني به سخنانش گوش ندهي و از حرمتش چشم بپوشي و به خادمه او نظر نكني و به فرزندش مهرباني كني و اورا در امر دين و دنيايش ارشادكني .

نویسنده : معصومه معالی طلبه پایه پنجم