شيخ صدوق‏

محمد بن على بن حسين بن بابويه قمى، مشهور به« شيخ صدوق»، در سال 305 هجرى قمرى، در خاندان علم و تقوى، با تقاضاى كتبى پدرش از محضر امام زمان عجل الله تعالى فرجه و دعاى آن حضرت به جهت فرزند دار شدن وی در شهر قم ديده به جهان گشود.

پدر بزرگوارش، على بن حسين بن بابويه قمى، از برجسته‏ترين علما و فقهاى بزرگ زمان خود بود. در آن روزگار، با آنكه عالمان و محدثان بسيارى در قم مى‏زيستند، پرچم هدايت و مرجعيت فتوا بر دوش اين عالم عابد و محدث زاهد و صاحب كرامات، يعنى على بن بابويه( پدر شيخ صدوق) بوده است.

شخصيت علمى‏

شيخ صدوق نزديك به عصر ائمه عليهم السلام مى‏زيست، با جمع‏آورى روايات اهل بيت عليهم السلام و تاليف كتاب‏هاى نفيس و با ارزش، خدمات ارزنده و كم‏نظيرى به اسلام و تشيع كرد.

شيخ صدوق بيش از بيست سال از دوران پر بركت حيات پدر را درك كرد و در اين مدت از محضر پدر و ساير علماى قم كسب علم و حكمت كرد.

او در سن 22 يا 23 سالگى بود كه پدر بزرگوارش دار فانى را وداع كرد. از آن پس وظيفه سنگين نشر احاديث آل محمد صلى الله عليهم اجمعين و هدايت امت به عهده وى قرار گرفت و دوران جديدى از زندگى او آغاز گرديد.

شيخ طوسى در معرفى شيخ صدوق مى‏گويد: « او دانشمندى جليل القدر و حافظ احاديث بود. از احوال رجال، كاملا آگاه و در سلسله احاديث، نقادى عالى مقام به شمار مى‏آمد. بين بزرگان قم، از نظر حفظ احاديث و كثرت معلومات مانند نداشت و در حدود سيصد اثر تاليفى از خود به يادگار گذاشته است.»

وی درمحضر اساتيدی همچون پدر بزرگوارش على بن حسين بن موسى بن بابويه قمى‏، محمد بن حسن بن احمد بن وليد، حمزة بن محمد بن احمد بن جعفر بن محمد بن زيد بن على عليه السلام‏، ابو الحسن محمد بن قاسم ابو محمد، قاسم بن محمد استرآبادى‏ ، ابو محمد عبدوس بن على بن عباس گرگانى‏، محمد بن على استرآبادى‏ تلمذ نموده و کسانی چون برادرش حسين بن على بن موسى بن بابويه قمى‏، شيخ مفيد، شيخ ثقة الدين حسن بن حسين بن على بن موسى بن بابويه(برادرزاده صدوق‏)، على بن احمد بن عباس( پدر شيخ نجاشى)‏، ابو القاسم على بن محمد بن على خزاز ، ابن غضائرى ابو عبدالله حسين بن عبيد الله بن ابراهيم‏ ، شيخ جليل ابو الحسن جعفر بن حسين حسكه قمى(استاد شيخ طوسى) ،‏ شيخ ابو جعفر محمد بن احمد بن عباس بن فاخر دوريستى( معاصر شيخ طوسى)، ابو زكريا محمد بن سليمان حمرانى‏ ، ‏ شيخ ابو البركات على بن حسن خوزى در محضر ایشان ‏شاگردی نمودند.

تاليفات فراوان وى در علوم مختلف اسلامى، هر كدام گنجينه‏اى پايان ناپذير است كه با گذشت روز به روز بر ارزش و اعتبار آن ها افزوده می شود.

از تأليفات ايشان می توان به : من لا يحضره الفقيه‏، مدينة العلم‏، كمال الدين و تمام النعمة، التوحيد، الخصال‏، معاني الأخبار، عيون أخبار الرضا عليه السلام‏، الأمالي‏، المقنع في الفقه‏، الهداية بالخير اشاره نمود.

اين عالم بزرگ و آخرين بازمانده خاندان صدوق، پس از عمرى طولانى و پر بركت در سال 381 هجرى ديده از جهان فانى فرو بست و به سراى باقى شتافت.

به جهت بزرگداشت این دانشمند اسلامی روز 15 اردیبهشت ماه در تقویم به نام وی مزین گردیده است تا از این طریق نسبت به مجاهدت های دینی و معنوی ایشان سر تعظیم فرود آوریم و زحماتشان را پاس داریم.