سفره ای برای خدا سفره ای برای مردم

تاملی درباره سفره های رنگین      مهمانی های ما

·          زهرا عرب سرخی

در نظام اعتقادی ما،  خانواده یکی از ارکان مهم به حساب آمده و تلاش جهت حفظ کیان آن و مستحکم نمودن ارتباطات آن به عنوان امری صواب معرفی شده است. بدین جهت، اسلام، امر صله رحم را با هدف تقویت روابط خویشاوندی و رفع نیازهای عاطفی انسان مطرح کرده و برای عمل به آن برکات بی شمار و برای ترک آن عقاب های جدی برشمرده است.در دنیای ماشینیزم امروزی که تمام تلاش انسان در راستای کسب رفاه بیشتراست،آن هم با اتکا بر دنیای مدرن شده عصر حاضر، مهجور ماندن تعالیم مکتب اسلام  چندان دور از ذهن نخواهد بود.ارتباط با خویشاوندان، رفع نیازهای آنان، نیکی به والدین، انفاق به نزدیکان و … که در دایره صله رحم تعریف می شوند، از جمله مواردی هستند که مورد هجمه ی الگوهای دنیای مدرن قرار گرفته و فاصله ای عمیق با سیره و سنت اهل بیت(ع) پیدا کرده اند.

با بررسی سیره معصومان (ع)،درمی یابیم که آنان در اطعام و دعوت میهمان به ویژه مستمندان و نیازمندان، نهایت کوشش را نموده اند. پیامبر خدا (ص) در حدیثی     می فرمایند: میهمان، روزى خود را مى آورد و گناهان اهل خانه را مى برد^١. در روایات آمده، روزی حضرت علی(ع) غمگین بودند. علت اندوه ایشان را جویا شدند، فرمودند: هفت روز بر ما گذشته و میهمانی برای ما نیامده است^۲.

با نگاهی سطحی به محفل های خانوادگی که امروزه بر پا   می شود به جرأت می توان گفت یکی از علت های کم شدن صله رحم، دور شدن از آداب سنتی و بی ریای گذشته و گرایش به تکلف و تجمل گرایی است.

امام رضا(ع) نقل کرده اند، مردى امیر المؤمنین علی(ع) را به میهمانى دعوت كرد . حضرت فرمودند : مى پذیرم به شرط این كه سه قول به من بدهى. عرض كرد: چه قولى اى امیرالمؤمنین؟ فرمودند: از بیرون چیزى

براى من تهیه نكنى، آنچه در خانه ات داری را از من دریغ ننمایى و به زن و فرزندانت اجحاف نكنى. عرض كرد: قبول مى كنم اى امیر المؤمنین. پس على بن ابى طالب(ع) دعوت او را پذیرفتند^٣.

در شرایطی که انگیزه مهمانی دادن افراد “خاص بودن"، “سنگ تمام گذاشتن"، “حفظ آبرو کردن” یا هر چیز دیگری غیر از رضای خدا و اطاعت امر او باشد، پای سفره های رنگین و غذاها و دسرها و نوشیدنی های متنوع به میان آمده، که در این صورت پذیرایی از میهمان ها ثمری جز زحمت و مشقت نخواهد داشت و اینجاست که به جای حس کردن برکت و رحمت در محیط خانه، خستگی روحی و جسمی بر انسان غالب شده و فکر جبران هزینه های صورت گرفته عذاب آور می شود. چنین افرادی با وجود آنکه تمام تلاش خود را برای “بهترین بودن” انجام می دهنداما همواره در تنش و اضطراب روحی به سر ‌برده و تصور “تایید نشدن” از سوی دیگران، آنها را به شدت می آزارد.

البته بسیاری اوقات، در مجموعه ی رفت و آمدها و روابط، توقعات بیجای افراد از یکدیگر، بار سنگینی را به دوش دیگران می گذارد که به هیچ عنوان امر پسندیده و اسلامی نیست! مهمان خوب، کسی است که وقتی به خانه ی کسی می رود، بخصوص اگر بدون اطلاع دادن قبلی باشد، انتظارات خود را همراه کفش هایش بیرون در بگذارد و وارد خانه شود. وقتی درخواست های غیرمعقول بر دوش میزبان سنگینی نکند، آرامش خاطر در رفتار صاحب خانه دیده می شود و محفل مهمانی مورد رضای خدا قرار می گیرد.نکته قابل تأمل این است که اطعام، با همه ی ارزشی که دارد، آنجاست که برای خدا و در راه او باشد و به نیت سیر کردن شکمی گرسنه یا شاد کردن دل برادری مؤمن یا تقویت رابطه های خویشاوندی و صله ی رحم صورت گیرد. گاهی اوقات اصل مهمانی دادن، ریاکاری است. گاهی نوع غذا و محل اطعام و کیفیت چیدمان سفره، برای تظاهر و خودنمایی است. گاهی مهمان‌های خاص و مدعوین، شایسته اطعام نیستند یا با انگیزه‌های ریاکارانه و حسابگرانه و مصلحت ‌اندیشانه دعوت می‌شوند. همه ی اینها نارواست. پیامبر خدا (ص) فرمود: هر کس طعامی را از روی ریا و خودنمایی اطعام کند و مهمانی دهد، در روز قیامت، همانندِ آن را خداوند از طعام های دوزخی به او می خوراند⁴. سفره قابل احترام در اسلام سفره ایست که فقیر و غنی، رﺋیس و مرﺋوس، کوچک و بزرگ کنار همدیگر  بنشینند و از نعمت های آن به طور یکسان بهره مند شوند.

حاشیه صفحه

 سردار سرلشکر رحیم صفوی نقل کردند، يك روز كه در منزل مقام معظم رهبری در خدمت ايشان بودم بحث ما قدری به طول انجاميد و نزديك مغرب شد. پس از اقامه نماز در محضر ايشان، معظم له رو به من كردند و فرمودند:آقا رحیم شام را مهمان ما باشيد. بنده در عين حال كه اين را توفيقی

می دانستم، خدمتشان عرض كردم: اسباب زحمت می شود. ایشان فرمودند: نه، بمانيد هر چه هست با هم می خوريم.وقتی سفره را پهن كردند و شام را آوردند، ديدم غذای ايشان و خانواده شان چيزی جز املت ساده نيست. من نيز بر آن سفره مهمان بودم و مقداری از همان غذای ساده را خوردم.

پی نوشت:

١. بحارالأنوار، ج۷۵، ص٤۶۱، ح ۱٤

٢. میزان الحکمه ، ج ۵ ، ص ۵٢۱

۳. عیون اخبارالرضا، ج۱، ص٤۵، ح۱٣

4. وسایل الشیعه، ج ۱۶ ، ص ٤۵۵