3. كليد واژه: كلماتي است برآمده از متن و مرتبط با موضوع اصلي مقاله كه خواننده با مطالعه آنها، به محتواي اصلي پژوهش پي مي برد. در حقيقت، كليدواژه ها، در حكم موضوعات جزئي مقاله هستند و اندكي پس از چكيده مي آيند. واژگان كليدي به خواننده كمك مي كند تا پس از خواندن چكيده و آشنايي اجمالي با روند تحقيق، بفهمد چه مفاهيم و موضوعاتي در اين مقاله مورد توجه قرار گرفته است.
كليد وا‍ژه در مقاله نقش «نمايه» و در كتاب‏ها و پايان‏نامه ها نقش «فهرست» را دارند، اين وا‍ژگان، نماي كلي مقاله را در ذهن تداعي مي كند، ميانگين وا‍‍ژه هاي كليدي يك مقاله، پنج تا هفت، كلمه است. (سرمد، 1379، ص 321). انتخاب درست كليد واژه ها به نمايه‏سازي استاندارد مقاله در پايگاه‏هاي الكترونيكي علمي ـ  پژوهشي كمك مي كند و دسترسي مخاطبان را به مقاله تسهيل مي نمايد. كليد واژه هاي اصلي باید با عنوان و مسأله تحقيق و در حد امكان با سرفصل ها تناسب داشته باشد.

4. مقدمه: يكي از بخش هاي مهم مقاله علمي است که روزنه اي براي ورود خواننده به دنياي مقاله و در حكم نقشه راه است. وظايف اصلي مقدمه، روشن ساختن موضوع، مشخص نمودن هدف و بدست دادن طرح و نقشه ارايه مطالب براي خواندن كل مقاله است.
معمولاً داوران و ارزيابان براي شناخت قوت علمي مقاله، تنها به مقدمه و نتيجه آن نظر مي كنند بنابراين بايد آن را دقيق و مناسب متن مقاله بنويسيم. هدف اصلي يك مقدمه حرفه اي، پاسخ به پرسش هايي چون، اين تحقيق چه اهميتي دارد؟ چه كساني از آن بهره مند مي شوند؟ چه نيازي به حل اين مسأله داريم؟ و چه انگيزه اي باعث شد تا اين مقاله نوشته شود؟ در مقدمه مقاله، مسئله تحقيق و ضرورت انجام آن و اهداف آن از نظر بنيادي و كاربردي به صورت مختصر بيان مي شود. و از ذكر جزئيات پرهيز مي شود.

در مجموع يك مقدمه خوب شامل: توضيح درباره پيشينه تحقيق، ضرورت ها، روش، ساختار، منطق حاكم بر فصول است و اينكه چرا اين تحقيق ادامه منطقي گزارش هاي پيشين است. مقدمه نبايد مفصل و طولاني باشد. بهتر است حداكثر دو صفحه يا يك ششم كل مقاله باشد. سير نگارش مقدمه از مطالب عام به خاص است، از جنبه هاي كلي شروع مي شود و رفته ‏رفته به بخش هاي تخصصي تر مي پردازد. محقق بايد پرسش هاي پژوهش خود را به صورت استفهامي بيان كرده و به تعريف متغيرهاي تحقيق به صورت عملياتي بپردازد. (هومن، 1378، ص 87).
5. بدنه یا متن مقاله: بدنه، قسمت اصلي و یا متن مقاله است كه در آن به سئوالات تحقيق به طور تفصيلي پاسخ مي دهد. پس تا زماني كه محقق مسأله خود را حل نكرده و يا به آن نزديك نشده نبايد اقدام به نگارش كند، عبارات بدنه بايد مستند به منابع معتبر و مستدل به برهان باشد و از آوردن عباراتي كه در درستي آنها شك دارد، پرهيز نمايد.

تعيين محورهاي داخلي در بدنه مقاله، ارتباط و انسجام منطقي بين قسمت هاي مختلف را تقويت مي نمايد در تعيين عناوين داخلي مقاله مي توان از سئوالات فرعي كمك گرفت و هر كدام از عنوان های داخلي مي تواند پاسخ به يك سئوال فرعي باشد. در صورت نياز مي توان عنوان هاي داخلي را به موضوعات عناوين جزئي تر تبديل كرد و به سئوالات ريزتر و ساده تر كه پاسخ آنها، تنها به چند پاراگراف نياز دارد، رسيد. حجم مقاله نيز به نوع مجله و سفارش‏دهنده آن، بستگي دارد امّا بهترين مقاله، نوشتاري است كه با كمترين كلمات، بيشترين محتواي علمي را توليد و به حل مسأله اي بيانجامد. جمله هاي ساده، گويا و صحيح از ضروريات يك متن علمي است. اگر جملاتي از متن مقاله به لحاظ دستوري يا علمي استوار نباشد تأثير ناخوشايندي بر مخاطب و اعتماد او گذارده و كل مقاله را زير سوال مي برد. پس تنها مهارت در جمله سازي و عبارت‏پردازي براي توليد يك مقاله علمي كافي نيست بلكه بايد چينش صحيح جملات و تركيب درست آنها را آموخت، گام نخست در اين ميسر، نگارش پاراگرف هاي استاندارد است.

پاراگراف، بخش كوتاهي از يك متن است كه درباره يك موضوع جزئي سخن مي گويد. هر پاراگراف با يك جمله اصلي شروع مي شود و همان جمله بايد حاوي ايده ي اصلي پاراگراف باشد. در ادامه، جملات توضيحي خواهند آمد كه هر كدام ادامه منطقي جمله قبل است. همچنين هر پاراگراف بايد از استقلال نسبي برخوردار و مانند يك يادداشت كوچك باشد. شمار كلمات هر پاراگراف، زير 150 كلمه است. هر بند (پاراگراف) نبايد طولاني و ملال آور باشد. در ابتداي هر بند از حروف «واو« يا «كه» كه حروف ربطند و نشان مي دهد بند مستقلي نيست استفاده نمي شود.

افزون بر استدلال و تأملات محقق، لازم است هر مقاله اي با مجموعه اي از آثار مرتبط با موضوع خود، در ارتباط باشد از اين رو سعي مي شود با نقل و قول مستقيم يا غيرمستقيم (بازنويسي، تلخيص) اين ترابط علمي برقرار شده و از منابع معتبر دست اول استفاده شود. البته ارجاعات محقق نبايد به قدري زیاد باشد كه تحليل نگارنده را كم‏رنگ نمايد. ناگفته نماند كه اشاره به نظريات رقيب در حل مسأله، نقد مستند و مستدل آنها با بيان نظريه برگزيده و دفاع از آن، عمده ترين مباحث بدنه يك مقاله است. بنابراين بايد از هرگونه بحث مفصل در تحليل پيش فرض ها، مباني و مباحث مقدماتي پرهيز شود و در صورت نياز به يك مطلب فرعي، آن را در پاورقي ذكر كند. توجه داشته باشيم كه در ارزيابي مقالات، معمولاً به اعتبار علمي منابع و كفايت ادله و صحت نتايج آن توجه مي شود.

6. نتيجه: در اين قسمت توصيف مختصر و مفيدي از آنچه بدست آمده ارايه مي شود. در حقيقت بايد مشخص شود كه مقاله به روشن شدن مسئله چه كمكي كرده است، بنابراين دستاوردها و حاصل پژوهش، بدون بيان ادله و شواهد در بخش پاياني بيان مي‏شود. نتيجه برخلاف چكيده متضمن تعريف و بيان مسأله، ضرورت تحقيق، ذكر ادله و ديدگاه هاي رقيب نيست. نتيجه نشان مي‏ دهد كه مقاله حاضر چه نوآورري هايي داشته و چه مشكلي را حل نموده است (بر حسب اهميت آنها، روش متداول بيان نتايج آن است كه ابتدا مهم ترين و سپس يافته هاي كم اهميت تر ارائه مي شود (همان، 1378، ص 90).

توجه داشته باشيم كه مقاله،‌ گزارش مستند و مستدل از تحقيق است اما نتيجه مقاله، گزارش نتايج تحقيق بدون ذكر استدلال، استناد و ارجاع است. نتيجه مقاله در حقيقت، پاسخ به سئوالاتي است كه از ابتدا طرح شده و اين نتايج، يافته هاي مستدل و مستند در متن مقاله است، بنابراين از هر گونه عبارت‏پردازي و ادعاي به اثبات نرسيده، بايد شديداً خودداري نمود. نتايج معمولاً مبتني بر ترتيب منطقي پرسش ها يا فرضيه ها و نيز وابسته به تاييد يا رد فرضيه هاست و ترتيب بيان نتايج نيز بر حسب ترتيب تنظيم سؤال ها و فرضيه‏ هاي آنها است. (كيف، 1375، ص 30).

به فضل الهی ادامه دارد…

واحد پژوهش