جامعه صالح، ويژگي‌ها، راه‌های اصلاح جامعه از ديدگاه قرآن

چكيده:
از ديدگاه قرآن، علاوه بر فرد فرد انسان‌ها، مجموع انسان‌ها كه به اصطلاح به آن جامعه گفته مي‌شود بايد در مسير كمال و سعادت بشر قرار داشته باشد و همانطور كه انسان صالح به صلاح و رستگاري خواهد رسيد، جامعه اي به رستگاري و سعادت مي رسد كه صالح باشد. از ديدگاه اسلام، انسان علاوه بر اينكه خلق شده است تا خود را از زشتي ها دور كند و آينده خود را براساس نيكي و پاكي ترسيم كند موظف است كه جامعه پيرامون خود را نيز از زشتي دور نموده و راه كمال و سعادت را براي ديگر انسان‌ها نيز فراهم نمايد.
از ديدگاه اسلام جامعه صالح داراي ويژگي هايي همچون خدامحوري، عدالت ورزي، مودت و هم‌دلي، امنيت و آرامش و استقلال و خودكفايي است. قرآن به ما دستور مي‌دهد كه با الگوگيري از گذشتگان راه رسيدن به آينده را براي خود هموار سازيم. از مهم‌ترين الگوهاي جامعه صالح حكومت حضرت علي (ع) است. ابعاد مختلف تفكر و عملكرد حضرت (ع) مبناي حركت جامعه به سوي اصلاح و صلاح است. همان‌طور كه هدف نهايي جهان، رسيدن به حكومت جهاني صالحان و سعادت ابدي انسان‌ها است.
بطور كلي، ابعاد مختلف اين بحث در سه فصل قابل بررسي است: فصل اول: مفهوم شناسي، ويژگي‌ها و الگوهاي برتر جامعه صالح از ديدگاه قرآن، فصل دوم: راه‌هاي وصول به جامعه صالح از ديدگاه قرآن كه به روش كتاب‌خانه اي توصيفي- تحليلي، جمع آوري شده است.
هر كدام از اين سر فصل‌ها داراي زير مجموعه هايي است كه ما را در رسيدن به جامعه ايده آل و مدینه فاضله ياري مي دهد.
پس اسلام ديني اجتماعي است كه در سند اصلي اش قرآن خصوصيات جامعه مطلوب و راه‌كار رسيدن به آن را ارائه فرموده است.
كليد واژه: اصلاح- حكومت جهاني- حكومت عدل- مدینه فاضله- جامعه صالح.

تحقیق پایانی طلبه فارغ التحصیل حوزه علمیه فاطمیه(س) پاکدشت

استاد راهنما: سرکارخانم حاجیان

استاد ارزیاب: سرکارخانم نیکوبرش

تاریخ دفاع: 90/7/27

آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر

چكيده:

يكي از نيروهاي كنترل كننده انسان « نظارت ملي » است و به عبارت قرآن كريم « امر به معروف و نهي از منكر» امر به معروف و نهي از منكردر رديف نماز ،روزه ، زكات، خمس،
حج ، جهاد واقع شده است . يعني از جمله فروع دين است و قرآن به اندازه اي بر آن تاكيد دارد كه آن را يكي از بالهاي سعادت مي داند.
آدمي طبعااجتماعي است ودر زندگي مدني جهت مشخص شدن بايسته هاونبايسته ها رفتاري وكنترل غرايز وجلوگيري از تجاوز ها وبر خوردها، مقررات وقانون لازم است .
علي هذا اسلام كه خود را همان نسخه شفا بخش و بهترين راهنماي زندگي جوامع بشري مي داند(( ان هذا القرآن يهدي للتي هي اقوم ))يكي از راههاي ضمانت اجرائيش را نظارت عمومي وامر به معروف ونهي از منكر قرارداده است . ((كلكم راع و كلكم مسئول عن رعيه)) امام باقر عليه السلام درباره نقش ضمانت اجرايي امر به معروف ونهي از منكر فرمود:
بهاتقام الفرائض وتامن المذاهب و تحل المكاسب و ترد المظالم و تعمر الارض و ينتصف من الاعداء و يستقيم الامر؛ بوسيله امر به معروف ونهي ازمنكر واجبات بر پاداشته و راهها امن و كسبها حلال و ظلم ها دفع و زمين آباد مي شودو دشمنان به قبول انصافه وادار مي شوند و كارها رو به راه مي گردد.

 واژگان کلیدی : معروف،منكر

تحقیق پایانی طلبه فارغ التحصیل حوزه علمیه فاطمیه(س) پاکدشت

استاد راهنما:آقای سید مجید داوودی

استاد ارزیاب: سرکارخانم شاکری

تاریخ دفاع: 84/12/20

مسابقه پژوهشی 2

با توجه به کتاب اسرار نویسندگی (ره پویان پژوهش 2) نوشته سید حسین اسحاقی به سوالات پژوهشی زیر پاسخ دهید:

سوالات مسابقه :
1- چکیده مقاله باید چه مواردی را در بر داشته باشد؟
2- یک مقدمه خوب شامل چه مواردی است؟
3-عمده ترین مباحث بدنه یک مقاله را چه چیزی در بر می گیرد؟
4- در ضمن بیان مثال نحوه رفرنس(پاورقی) توضیحی و ارجاعی را بیان نمائید.
5- در ضمن مثال نحوه ارجاع دهی از کتاب و مقالات را در پاورقی و فهرست منابع بیان کنید.

نکات قابل توجه
1- این مسابقه پژوهشی مختص به طلاب خواهر مرکز مدیریت استان تهران مقطع سطح 2 می باشد .
2- مهلت شرکت در مسابقه 30 مهرماه
3- به برگزیدگان به قید قرعه هدایایی اهدا می گردد.
4- پاسخ ها از طریق اتوماسیون ارسال گردد.

جایگاه خانواده در اسلام و فمینیسم

چکیده
گرایش های مختلف فمینیستی با هدف دفاع از حقوق زنان و رهایی از ستم وارده به آنان و رساندن به آزادی فردی و اجتماعی، زنان را قعر بی هویتی و ستم بیشتر فرو بردند و از آنجا که زنان نقش مهم و اصلی در بنیان خانواده را دارند، با گرایش به سمت این تفکرات موجب متلاشی شدن خانواده ها می شود و این در حالی است که اسلام در جهت ارتقاء و اهمیت این نهاد اساسی سفارشات ارزشمندی را بازگو کرده و خانواده را بنیادی برای تامین نیازهای روحی و جسمی و جلوگیری از فسادها و گناه، بقای نسل و غیره می داند. برهمین اساس خانواده، مهد انسان سازی و محل آمادگی برای رسیدن به سعادت و شقاوت است.
در تحقیق حاضر به بررسی دیدگاه های فمینیسم و اسلام درباره ی خانواده با موضوعاتی چون تحلیل نگرش فمینیسم و آثار سوء آن نسبت به خانواده و از طرفی بررسی ویژگی ها و انگیزه های تشکیل خانواده و نقش پدر و مادر و نیز حقوق و تکالیف آنها در اسلام به مقایسه بین دو مکتب در نگاه به خانواده پرداخته شده است. در این تحقیق به جایگاه و اهمیت خانواده پرداخته شده است و در این حیطه به انگیزه، ویژگی و نقش پدر و مادر در خانواده و همچنین به حقوق و تکالیف زن و شوهر و تحلیل نگرش فمینیسم به خانواده و مقایسه ی دو مکتب اسلام و فمینیسم اشاره شده است.

این نوشتار در چهار فصل تنظیم گردیده:
فصل اول با عنوان مفهوم شناسی، شناختی بر مفاهیم و متغیرهای اصلی این تحقیق به صورت اجمالی پرداخته شده و با بررسی ریشه ای کلمات اصلی مخاطب را با این مفاهیم آشنا می کند.
فصل دوم با عنوان خانواده در اسلام، به اهمیت تشکیل خانواده در آیات و روایات و نقش هر یک از پدر و مادر در خانواده و حقوق و تکالیف زن و شوهر نسبت به یکدیگر پرداخته شده و ویژگی و انگیزه تشکیل خانواده در اسلام مورد بررسی قرار گرفته است.
فصل سوم با عنوان خانواده و فمینیسم، نگرش فمینیسم پیرامون خانواده مورد تحلیل قرار گرفته و با شناسایی گرایش های فمینیستی و جریان های فمینستی در ایران به بررسی این دیدگاه پرداخته و نهایتا عقاید فمینیستی نسبت به خانواده مورد جمع بندی قرار گرفته است.
فصل چهارم با عنوان مقایسه خانواده از منظر اسلام و فمینسم به بررسی آثار نگرشی فمینیسم و پیامدهای این دیدگاه و بررسی راهکارهای متفکرین غربی نسبت به این پیامدها پرداخته شده است که در مقابل آن راهکارهایی از متفکران اسلامی پیرامون خانواده ارائه شده و مقایسه ای بین دو مکتب نسبت به خانواده صورت گرفته است.

واژگان کلیدی تحقیق
فمینیسم- خانواده- اسلام- حق- مردسالاری- زن سالاری.

تحقیق پایانی طلبه فارغ التحصیل حوزه علمیه فاطمیه(س) پاکدشت

استاد راهنما: سرکارخانم حاجیان 

استاد ارزیاب: سرکارخانم نیکوبرش

تاریخ دفاع: 89/8/6

17 مهرماه روز خانواده

خانواده

خانواده به معنی خاندان1 ، اهل خانه ، اهل البیت ، دودمان آمده است و واحدی که شامل پدر و مادر و فرزندان آنان است.

در برخی تعاریف آمده است : « خانواده عبارت است از‌يک واحد اجتماعی که از ازدواج‌يک زن و‌يک مرد به وجود مي‌آید و فرزندان حاصل از آن ازدواج آن را تکمیل مي‌نمایند». بعضی دیگر این چنین تعریف کرده اند: خانواده گروهی است که به دلیل قرابت ‌يا زوجیت، همبستگی حقوقی و اجتماعی ‌يافته و تحت رهبری و ریاست مقامي‌واحد قرار گرفته است.
از ديدگاه جامعه شناسان خانواده گروه کوچک متشکل از افرادی است که از طریق پیوند زناشویی‌ يا خونی با‌يکدیگر در ارتباط متقابل هستند و در کنار‌يکدیگر در واحد خاصی زندگی مي‌کنند و دارای تجارب و فرهنگ مشترکی هستند.دارای امیال و اهداف مشابه بوده و مهر و علاقه آنان را به‌يکدیگر پیوند داده است. خانواده سنتی از زن و شوهر و فرزندان تشکیل شده است و بستگان خانواده زن و مرد، در موقعیتهای خاص و در شرایط کمکی متقابل همراه با شادی و شعف و احساس تعلق خاطر و‌يا اندوه و نگرانی ، با آنان ارتباط برقرار مي‌کنند.2
خانواده مقدس ترین و اولین و مهمترین محیط تعلیم تربیت فرزندان است،3 خداوند در قرآن مي‌فرماید:
« فَتَقبَّلها رَبُّها بِقَبولٍ حسنٍ و اَنبَتَها نباتاً حسناً و کفلّها زکَرِیّا»4
بی شک بسیاری از زمینه‌های اخلاقی در خانواده به وجود مي‌آید، و در واقع زیر بنای اخلاق و اعتقادات انسان در خانواده شکل مي‌گیرد. به همین دلیل نخستین مدرسه و مهد اصلی تربیت به شمار مي‌آید، و کارگاه الگوسازی و تحول و رشد انسان‌ها در محیط خانواده مي‌باشد.5
از آنجا که سعادت و سلامت فرد و اجتماع در گرو سلامت خانواده است، ساختار خانواده و عملکرد آن و نیز روش و سیاستی را که پیش مي‌گیرد در خوشبختی و‌يا بدبختی و شقاوت پرورش‌يافتگان آن، همچنین جامعه مورد نظر نقش بسزایی دارد.

خانواده مهمترین، ارزشمندترین و اثربخش ترین نقش ها را داراست. خانواده طبیعی ترین و مشروع ترین واحد تولیدمثل و فراگیرترین واحدهای اجتماعی به شمار مي‌آید، زیرا همه اعضای جامعه را در بر مي‌گیرد. خانواده دارای اهمیت تربیتی و اجتماعی است. افراد از سوی خانواده و در خانواده گام به عرصه هستی مي‌نهند و جامعه نیز از تشکیل افراد، هستی و قوام مي‌یابد و از آنجا که نهاد خانواده مولد نیروی انسانی و معبد سایر نهادهای اجتماعی است از ارکان عمده و نهادهای اصلی هر جامعه به شمار مي‌رود.6
بهنجاری‌يا ناهنجاری جامعه در گرو شرایط عمومي‌خانوادهاست و هیچ‌يک از آسیب‌های اجتماعی فارغ از تاثیر خانواده پدید نمي‌آید. به همین ترتیب نیز هیچ جامعه ای نمي‌تواند ادعای سلامت کند مگر آن که از خانواده‌های سالم برخوردار باشد. از طرف دیگر خانواده برآیند‌يا انعکاسی از کل جامعه است. نقش اصلی و آشکار خانواده انتقال سینه به سینه ارزشها و میراث فرهنگی و اعتقادی، حفظ روابط خویشاوندی، پرورش و تربیت نسل و تأمین نیازهای اساسی و بالاخره ایجاد تعادل روانی و عاطفی در افراد آن است.
در تعالیم اسلامي‌مرزهایی وجود دارد، برخی مرزها در اسلام ماهیت اخلاقی دارد. برخی مرزها در خانواده به منظور تأمین عفت و سلامت اخلاقی افراد جامعه و خانواده است.
مرزهای خانواده از دیدگاه اسلام، را مي‌توان به صورت زیر بیان کرد:
1- بین درون خانواده و بیرون آن مرزی وجود دارد و محیط خانواده کاملا باز‌ يا کاملا بسته نیست. از جمله آثار این مرز ورود کنترل شده افراد به محیط خانواده و ورود نامحرمان با محدودیت بیشتر است.
2- بین والدین (زن و شوهر) و فرزندان مرز منعطفی وجود دارد که از آثار آن برخورداری زن و شوهر از فضای فیزیکی و روانی ویژه است که از جمله نتایج آن لزوم اجازه اعضای خانواده در ساعات معینی از شبانه روز برای ورود به این فضا است.
3- مرز بین فرزندان دختر و پسر در عین باز بودن دارای محدودیت‌هایی است که از جمله آنها لزوم اختصاص فضای فیزیکی خاص در خانه برای دختران و پسران است.
4- بین دو فرزند پسر ‌يا دو فرزند دختر نیز مرزی با محدودیت‌های کمتر از مرز بین دختران و پسران است و از آثار آن لزوم بستر خواب جدا برای هر پسر ‌يا دختر در خانواده است.7
در دیدگاه قران نهاد خانواده کوچکترین و برترین واحد اجتماعی است که در سازماندهی واحدهای دیگر اجتماعی نقش محوری و اصیل را دارد. تشکیل خانواده‌يک ضرورت اجتناب ناپذیر جامعه است، اگر بخواهیم جامعه را دریابیم باید به خانواده توجه داشته باشیم و اگر بخواهیم خانواده به رشد برسد باید نقش محوری زن را فراموش نکنیم. هر چه تشکیل و توانایی این نهاد کوچک کم رنگ تر و ضعیف تر گردد، ساختار سیاسی و اجتماعی دچار انفعال و تاثیرپذیری خواهد گردید. پس سلامت جامعه و تقویت بنیاد جامعه بشری، در گرو تثبیت و تحکیم پایه‌های خانواده و تقویت روابط عاطفی و زنده کردن روح و تعلیم و تربیت و تقسیم امور آن برحسب قابلیت تکوینی و تشریعی است. و آنکه خانواده‌يک کارخانه آدم سازی است، که در قرآن کریم آمده است:
«ای کسانی که ایمان آورده اید خود را با خانواده خویش از آتش دوزخ نگاهدارید چنان آتشی که مردم و سنگ خارا آتش افروز اوست و بر آن دوزخ فرشتگانی بسیار دل سخت مأمورند که هرگز نافرمانی خدا را نخواهند کرد و آنچه به آنها حکم شود.»8
تاریخ نشان مي‌دهد که همیشه ملت و قومي‌برتر بوده اند که خانواده، اساس محکم تری در آنها داشته است و انحطاط هر قوم از زمانی شروع شده است که در مبانی خانواده‌های آنها سستی و پستی رسوخ کرده است.

پی نوشت ها:

1. محمد معين، فرهنگ فارسي معين،ج2، ص1000

2. علي قائمي، كودك و خانواده نابسامان ، ص36

3. حسین اسکندری، آیه های زندگی، ص 146

4. سوره آل عمران، آیه 37

5. علی قائمی، کودک و خانواده نابسامان، ص 35

6. علي قائمي، كودك و خانواده نابسامان، ص 36

7. محمدرضا سالاری فر، « مرزها در خانواده از دیدگاه اسلام و مکتب ساخت نگر»، فصلنامه علمی- تخصصی( علوم انسانی- اجتماعی)، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، شماره 31، سال هشتم، تابستان 1381، ص 109

8.  سوره تحریم، آیه 6

 

 
مداحی های محرم